سازمان ملل متحد خواهان ممنوعیت آزمایش‌های هسته‌ای در جهان است
نوشته جایا راماچاندران
نیویورک (IDN) – هفده سال پس از آنکه پیمان جامع ممنوعیت آزمایش‌های هسته‌ای (CTBT) آماده امضا شد، سازمان ملل متحد طرح جدیدی را به منظور تسریع در اجرای آن «در اولین زمان ممکن» در نظر گرفته است.
وزرای امور خارجه و نمایندگان ارشد 183 کشور عضو این پیمان، هشت کشوری که عضو آن نیستند یعنی چین، جمهوری دموکراتیک خلق کره (کره شمالی )، مصر، هند، ایران، اسرائیل، پاکستان و ایالات متحده را به امضا و تصویب CTBTتشویق کرده‌اند. «تا به این ترتیب جهان یک بار برای همیشه از شر انفجارهای آزمایشی هسته‌ای» راحت شود. پیوستن این هشت کشور برای به اجرا درآمدن پیمان مذکور ضروری است.
بیانیه نهایی صادر شده در کنفرانس تسهیل اجرایی شدنCTBT در 27 سپتامبر 2013 در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک و به اتفاق آرا بر «اهمیت و ضرورت امکان اجرایی شدن این پیمان به‌عنوان گام عملی بسیار مهم در زمینه تلاش‌های سیستماتیک و رو‌به رشد در جهت خلع سلاح هسته‌ای و منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای» تأکید کرد.
در این بیانیه همچنین از محکومیت جهانی آزمایش‌های هسته‌ای اعلام شده توسط کره شمالی به‌عنوان «شاهدی بر قدرت هنجار‌آفرین این پیمان و سهم آن در ننگ‌آفرین شدن انفجارهای آزمایشی هسته‌ای» یاد شده است.
در این بیانیه آمده است که توقف همه انفجارهای آزمایشی تسلیحات هسته‌ای و سایر انفجار هسته‌ای، با محدود کردن رشد کیفی سلاح‌های هسته‌ای و پایان دادن به توسعه انواع جدید و پیشرفته سلاح‌های هسته‌ای، اقدام مؤثری در زمینه خلع سلاح هسته‌ای و منع گسترش این سلاح‌ها در تمام جنبه‌های آن محسوب می‌شود.
این بیانیه می‌افزاید: «در نتیجه پایان دادن به آزمایش سلاح‌های هسته‌ای گام معنی‌داری در جهت تحقق هدف حذف سلاح‌های هسته‌ای در سطح جهان، و خلع سلاح عمومی و کامل آن‌ها تحت نظارت سختگیرانه و مؤثر بین‌المللی است».
در این بیانیه آمده است که نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد منع گسترش و خلع سلاح هسته‌ای در نیویورک در تاریخ 24 سپتامبر 2009 که منجر به تصویب قطعنامه 1887 گردید و تصویب سند نهایی کنفرانس بازنگری در خصوص پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) با اجماع کامل اعضا ، و رویدادهای دیگر نشان‌دهنده اراده مداوم و قوی بین‌المللی برای به اجرا درآمدن این پیمان است.
بان کی مون دبیر کل سازمان ملل متحد که این کنفرانس را افتتاح کرد از همه کشورهای باقی مانده خواست تا بدون درنگ به امضا و تصویبCTBTبپردازند. بان کی مون گفت: «این درخواستی است که من آن را به نمایندگی از تمام مردم جهان که سخت با توسعه این سلاح‌های کشتار جمعی مخالفند و به منظور داشتن جهانی امن اعلام می‌کنم.»
او افزود: «تاریخ به ما می‌آموزد که باید برای تصویب آن سخت تلاش کنیم» که اشاره به این امر داشت که کنوانسیون کنترل تجارت اسلحه و مهمات سال 1919 هرگز به اجرا گذاشته نشد. همان‌طور که کنوانسیون نظارت بر تجارت بین‌المللی اسلحه و مهمات و هنگام بروز جنگ سال 1925 به چنین سرنوشتی دچار گردید.
بان کی مون تأکید کرد: «پس از این شکست‌ها، 88 سال طول کشید تا دولت‌ها بتوانند پیمان چند‌جانبه دیگری را برای کنترل نقل و انتقال سلاح‌های متعارف یعنی پیمان تجارت اسلحه را تصویب کنند. اگر CTBT به اجرا درنیاید، جامعه بین‌المللی نمی‌تواند مجدداً چنین انتظار طولانی‌ای را برای احیای تلاش جهت غیر‌قانونی اعلام کردن آزمایش‌های هسته‌ای تحمل کند» و افزود «آزمایش‌های مکرر هسته‌ای توسط جمهوری دمکراتیک خلق کره باید زنگ خطری باشد مبنی بر اینکه اکنون زمان عمل فرا رسیده است».
لاسینا زربو دبیر اجرایی کمیسیون مقدماتی سازمان پیمان جامع ممنوعیت آزمایش‌های هسته‌ای (CTBTO) گفت نشست سطح بالای مجمع عمومی سازمان ملل در مورد خلع سلاح هسته‌ای در تاریخ 26 سپتامبر «نشان‌دهنده عزم و اراده جامعه بین‌المللی برای بخشیدن جانی تازه به ترتیبات چند‌جانبه خلع و منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای است.»
یانوش مارتونی و مارتی ناتالگاوا وزرای امور خارجه مجارستان و اندونزی به‌طور مشترک ریاست جلسه دوسالانه آن را به‌عهده دارند که معمولاً به عنوان «کنفرانس ماده چهارده» اطلاق می‌شود. مارتونی در سخنران افتتاحیه خود گفت باید تلاش ویژه‌ای برای گفت‌وگو با هشت کشور باقی مانده که هنوز آن را تصویب نکرده‌اند صورت بگیرد. «بنابراین از هیچ تلاشی برای متقاعد کردن این کشورها مبنی بر اینکه پذیرش CTBTتنها موجب افزایش امنیت و جایگاه آن‌ها است، دریغ نخواهیم کرد.»
مجارستان یکی از اولین کشورهایی بود که CTBTOرا تصویب کرد. تیبور توث دبیر اجرایی سابق CTBTOبه مدت هشت سال ریاست این سازمان را بر عهده داشت تا آنکه زربو اهل بورکینا فاسو، در اوت 2013 این سمت را عهده‌‌دار شد. [IDN-InDepthNews – 30 سپتامبر 2013]