Nükleer Silahlara Yatırıma Karşı Artan Şirket Sayısı
Yazar: Jaya Ramachandran
CENEVRE (IDN) — “Nükleer silahlar anlatısı değişiyor. Rusya’nın Soğuk Savaş sonrası tarihinde bir dönüm noktasına işaret eden Ukrayna’yı işgali öncesinde yayınlanan yeni bir raporda, kitle imha silahları üretmeye yönelik örtülü izin hükümetler, parlamenterler, şehirler ve finans sektörü tarafından geri çekiliyor” denildi. Rus işgali, nükleer silahları içerecek bir üçüncü dünya savaşı korkusunu da önemli bir biçimde tetikledi.
Cenevre merkezli, 2017 Nobel Barış Ödülü’ne layık görülen Uluslararası Nükleer Silahların Kaldırılması Kampanyası ve Hollanda’nın Utrecht kentindeki en büyük barış örgütü PAX tarafından “Riski Reddetmek: Nükleer silahlara karşı 101 politika” raporu yayınlandı.
Nükleer silahların üretimi, geliştirilmesi, konuşlandırılması, depolanması, denenmesi veya kullanılmasıyla ilgili şirketlere yapılan yatırımları kısıtlayan politikalara sahip 101 finans kuruluşunun profilini çiziyor. Rapor uyarınca bu, daha önce yayınlanmış araştırmaya kıyasla 24’lük bir artıştır. Bunlardan 59’unun yürürlükte kapsamlı politikaları bulunmaktadır. Bunlar “Onur Listesi”nde listeleniyorlar. 42 kuruluşun her şeyi kapsamayan bir politikası bulunuyor. Bunlar “İkinciler”de listelenmiştir.
Onur Listesi, nükleer silah üreten şirketlere herhangi bir finansal katılımı kapsamlı bir şekilde engelleyen bir politika benimseyen, uygulayan ve yayınlayan 59 finans kuruluşunun profilini çizmektedir. Onur Listesi’ndeki kuruluşlar Avustralya, Belçika, Kanada, Danimarka, Finlandiya, Almanya, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Meksika, Yeni Zelanda, Norveç, İsveç, İsviçre, Hollanda, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunmaktadır.
“İkinciler” kısmı, nükleer silah üreticilerini yatırımlarından dışlamak için adım atan, ancak politikaları nükleer silah şirketleriyle her türlü finansal katılımı önleme konusunda her şeyi kapsamayan 42 finans kuruluşunu vurgulamaktadır. Bunlar Aotearoa/Yeni Zelanda, Avusturya, Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, Almanya, İrlanda, İtalya, Malezya, Norveç, İspanya, İsveç, İsviçre, Hollanda, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunmaktadır.
Rapora göre, nükleer silah şirketlerine yatırım yapmayan artan sayıda finans kuruluşu, politikalarındaki bu istisnaların gerekçesinin bir parçası olarak Nükleer Silahların Yasaklanmasına İlişkin Antlaşma’yı (TPNW) gösteriyor. Raporda, “Özel sektörün nükleer silah programlarına katılımı konusundaki artan anlayış ile ilgili şirketleri hariç tutan politikaların sayısı arasında bir ilişki var” deniyor.
TPNW müzakere edilmeden önce 2016 “Bombaya Para Yatırma” raporuna 54 politika dahil edildi. Antlaşmanın kabul edilmesinden sonra sayı 77’ye yükseldi. TPNW yürürlüğe girdiğinden beri bilinen politika sayısı 100’ün üzerine çıktı.
Antlaşma, Konferans tarafından 7 Temmuz 2017’de Birleşmiş Milletler’de 122 lehte, bir aleyhte ve bir çekimser oyla kabul edildi ve 20 Eylül 2017’de BM Genel Sekreteri tarafından imzaya açıldı. Antlaşma’nın 50. onay veya katılım enstrümanının 24 Ekim 2020’de Genel Sekreter’e tevdi edilmesinin ardından, Antlaşma, 15 (1) maddesi uyarınca 22 Ocak 2021 tarihinde yürürlüğe girdi.
Rapor, listelenen artan sayıda finans kuruluşunun, şirketlerin varoluşsal risklere katkıda bulunmasını önlemek için finans sektöründe ortaya çıkan normun bir anlık görüntüsünü sunduğunun üzerinde duruyor. “Belirlenen politikalardaki artışa ek olarak, bu politikaların uygulanması, insanlık dışı silahların üretimine göz yummamadaki rollerinin finans kuruluşu olarak kabul edildiğini göstererek daha kapsamlı hale geliyor.”
TPNW’nin güçlü bir etkisi var gibi görünüyor ve rapor bunu yapmanın yollarından sadece birini gösteriyor. 3,9 trilyon $’ı (3.964.016.300.000 $) temsil eden finans kuruluşları, nükleer silah endüstrisini yatırım veya finansmandan hariç tutmak için Antlaşma’yı özel olarak adlandırdı. Bu, nükleer silahlara dahil olan şirketlerden uzak tutulan 14 trilyon dolarlık muazzam bir rakam olan Onur Listesi’ndeki finans kuruluşlarının elindeki tüm varlıkların yaklaşık dörtte birini temsil ediyor.
Rapor yazarı Susi Snyder, “Nükleer silahlar uluslararası hukuka göre yasa dışı ve yatırımcılar bombanın arkasındaki şirketleri gerçekte oldukları gibi görüyorlar: riskli bir iş” dedi. “Yasal manzaradaki bu değişiklik zaten finans endüstrisini değiştiriyor.”
Bir şirket sürdürülebilirlik, yönetişim, insan haklarıyla ilgili veya başka bir sorun sunan bir şey yapıyorsa finans kuruluşlarının sorunlu aktörleri finanse etmeye devam edip etmeme konusunda bir seçeneği vardır.
Bu sorunlu şirketlerin faaliyetlerini sürdürebilmeleri için sermaye üretmeleri gerekiyor ve yatırımcıların sesi bazen sorunlu davranışları değiştirebiliyor. Ancak, her zaman değil ve işte o zaman finansal bağlar kopar ve sorunlu şirketler kara listeye alınır. “Riski Reddetmek” raporundaki finans kuruluşlarının yaklaşık yarısı kara liste yayınlıyor.
Bu rapora dahil edilecek politikaların belirlenmesi, emsal tavsiyelerine dayanmaktadır. Raporda, “Güçlü çevresel, sosyal ve yönetişim kriterlerine sahip fonlara yatırım arayan yeni servetin önemli bir yüzdesinin yanı sıra Nükleer Silahların Yasaklanmasına İlişkin Antlaşma’nın Yürürlüğe Girmesiyle, nükleer silah üreticilerini dışlayan politikaların sayısının artmaya devam edeceği tahmin edilebilir” denildi.
Devam ediyor: Finans sektörü her zaman riskle dans eder, çünkü biraz risk olmadan çok az ödül vardır. Yine de 100’den fazla kuruluş, nükleer silah ticaretinin çok riskli olduğunu ve hiçbir ödüle değmediğini kamuoyuna bildiriyor. [IDN-InDepthNews — 21 Mart 2022]
Fotoğraf: Raporun Kapağı