Ya Rusya Ukrayna’ya Daha Az Ölümcül Bir Silah Sallarsa?
Thalif Deen tarafından
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER (IDN) – Rusya’nın Ukrayna’daki askeri gerilemeleri, ABD’de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, Ağustos 1945’te Japon şehirleri Hiroşima ve Nagazaki’yi yok eden ölümcül ABD silahlarından daha az yıkıcı olabilecek “taktik nükleer silah” stokunu serbest bırakabileceği yönünde yaygın spekülasyonları tetikledi.
Ukrayna’nın doğusundaki savaş kayıpları karşısında Putin, toprak bütünlüğümüzün tehdit edilmesi halinde “elimizdeki tüm silah sistemlerini kullanacağımız” uyarısında bulundu.
Putin, nükleer silah kullanmanın dünya çapında kınanmaya yol açacağının ve Rusya’nın “uluslararası parya” statüsünü daha da düşüreceğinin farkındadır.
Nükleer silahların kullanılmasının, radyasyonun Rusya topraklarına geri tepmesine neden olabileceği yönünde spekülasyonlar da var.
En olası senaryo, uluslararası anlaşmalar tarafından yönetilmediği bildirilen “taktik nükleer silahların” kullanılmasıdır.
New York Times’ın 4 Ekim’de isminin açıklanmaması kaydıyla konuşan Amerikalı yetkililere dayandırdığı haberine göre bu, Putin’in “Ukrayna’nın bazı bölgelerini yaşanmaz hale getirmekle tehdit ederek Ukrayna’nın karşı saldırısını durdurmaya yönelik son bir girişimi” olabilir.
Nükleer Bilgi Projesi Direktörü ve Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) Kitle İmha Silahları Programı Kıdemli Araştırmacısı Hans M. Kristensen IDN’ye yaptığı açıklamada taktik nükleer silahın kıtalararası menzili olmayan ve Yeni START Anlaşması kapsamına girmeyen herhangi bir nükleer silah olduğunu söyledi.
Bu terim, Sovyetler Birliği, Amerika Birleşik Devletleri, Fransa ve İngiltere’nin yerel bir savaşta ya da sınırlı bir bölgesel senaryoda kullanılmak üzere nükleer silahlar geliştirdiği Soğuk Savaş dönemine kadar uzanmaktadır.
“Taktik nükleer silahların bazen stratejik silahlardan önce kullanılarak nükleer savaşın gerginliğini azaltması ve topyekün stratejik nükleer imhaya dönüşmeden durdurması amaçlanmıştır.”
Günümüzde taktik nükleer silahların torpido ve kara mayınlarından bombalara, seyir füzelerinden balistik füzelere ve hava ve füze savunma önleyicilerine kadar pek çok türü bulunduğuna dikkat çekti. [https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/00963402.2019.1654273?needAccess=true]
Amerikan Bilim Adamları Federasyonu (FAS) Nükleer Bilgi Projesi Direktörü de olan Kristensen, Rusya’nın en büyük envantere (1.912’ye kadar), ABD’nin yaklaşık 200, Pakistan’ın ise belki birkaç düzine taktik nükleer savaş başlığına sahip olduğunu söyledi.
Tüm nükleer silahların ölümcül olduğunu, ancak taktik nükleer silahların genellikle stratejik silahlardan daha düşük verim seçeneklerine sahip olduğunu savundu.
“Ancak birçok taktik silahın Hiroşima’yı yok eden bombadan 10-20 kat daha güçlü verim seçenekleri de vardır. Verim genellikle yok edilmesi amaçlanan hedeflerin türüne göre belirlenir” dedi.
[En güncel nükleer cephanelik bilgilerine aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz: https://fas.org/issues/nuclear-weapons/status-world-nuclear-forces/]
ABD Hava Kuvvetlerinde 20 yıl görev yapmış olan Yarbay Bill Astore, 5 Ekim’de yaptığı açıklamada, “Taktik” ve “stratejik” nükleer silahların sadece kelime oyunu olduğunu söyledi.
“Tüm nükleer silahlar tamamen yıkıcıdır ve potansiyel olarak tam ölçekli bir nükleer savaşa yol açabilir” dedi.
Rusya’nın “taktik” nükleer silahlar kullanması halinde ABD ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün (NATO) de aynı şekilde karşılık vereceği uyarısında bulundu.
Askeri tarihin yanı sıra bilim, teknoloji ve din tarihine odaklanan çok sayıda makalesi bulunan tarih profesörü Astore, “Büyük bir nükleer savaştan kaçınılabilse bile, ortaya çıkan siyasi aksaklıklar muhtemelen ekonomik yerinden oynamayı şiddetlendirecek, ciddi bir küresel durgunluğu, hatta bir Büyük Buhranı tetikleyecek, faşizmin ve otoriterliğin büyümesini daha da besleyecektir” dedi.
BM Sözcüsü Stephane Dujarric 3 Ekim’de gazetecilere yaptığı açıklamada, Rusya’nın taktik nükleer silahlar -özellikle de torpido- kullanmayı planladığına dair haberlerle ilgili olarak Genel Sekreter’in herhangi bir yorumu olup olmadığı sorusuna şu yanıtı verdi: “Bu iddialarla ilgili herhangi bir ayrıntıya sahip olmamız mümkün değil.”
“Çatışmanın tırmanmasından ve özellikle de nükleer silahların kullanılmasından büyük endişe duyuyoruz ki bence Genel Sekreter de bu konuda son derece net… Bu tür silahların kullanılmasının hiçbir şekilde, hiçbir ortamda ve hiçbir biçimde haklı bir gerekçesi olamaz.”
ABD merkezli kar amacı gütmeyen bir bilim savunuculuğu kuruluşu olan Endişeli Bilim İnsanları Birliği’ne göre, başlangıçta taktik nükleer silahlar ABD cephaneliğindeki bir başka silahtı.
Düzinelerce tip tasarlandı ve on binlerce üretildi, bazıları tek bir asker tarafından ateşlenmek üzere tasarlanmış çok düşük verime sahipti.
Zamanla, Sovyet konvansiyonel kuvvetleri genişledikçe, NATO’daki ABD müttefiki ülkeler nükleer silahları bir dengeleyici olarak görmeye başladılar ve ittifakın tank ve toplardaki sayısal dezavantajları telafi etmesine olanak tanıdılar.
“Her iki taraf da bir dizi nükleer silah geliştirdikçe, bazı teorisyenler düşmana her seviyede eşdeğer bir güçle karşılık verme ihtiyacı duydular. Bu teorisyenlerin endişesi, bir ülkenin sadece stratejik nükleer silahlara sahip olması halinde, daha düşük seviyeli bir taktik nükleer saldırıya karşı misilleme yapmak için bu silahları kullanmakta tereddüt edebileceği, zira verilecek karşılığın orantısız olacağı ve topyekûn bir nükleer savaşa yol açabileceğiydi.”
“Bu hatalı ve tehlikeli modele göre, ABD’nin “tırmanma merdiveni” olarak adlandırılan basamakların her birine uygun çok sayıda silaha ihtiyacı vardı.
“Daha da rahatsız edici bir model ise “tırmanma hakimiyeti” fikrine dayanıyor. Bu, rakiplerin herhangi bir savaşı umutsuz olarak görmeleri nedeniyle caydırılmalarını sağlayacak şekilde, mümkün olan her düzeyde üstün kabiliyet arayışını gerektirir. Bu tehlikeli teori nükleer bir savaşı “kazanma” olasılığını öngörmektedir.”
Ancak, ABD Başkanı Ronald Reagan’ın ilk kez 1984 yılında ilan ettiği ve ABD, Rusya, Çin, Fransa ve Birleşik Krallık’ın yakın zamanda yeniden teyit ettiği üzere, “Nükleer bir savaş kazanılamaz ve asla savaşılmamalıdır”.
Endişeli Bilim Adamları Birliği’ne göre, ABD’nin elinde patlayıcı gücü 0.3 ile 170 kiloton arasında değişen yaklaşık 200 taktik nükleer bomba bulunmaktadır. (Hiroşima’ya atılan bombanın gücü 15 kilotondu).
Pentagon, B61 adı verilen bu bombalardan yaklaşık 100 tanesini beş Avrupa ülkesinde konuşlandırıyor: İtalya, Almanya, Türkiye, Belçika ve Hollanda.
Bu arada Rusya, çok düşükten 100 kilotonun üzerine kadar geniş bir yelpazede etki gücüne sahip yaklaşık 2.000 taktik nükleer silaha sahiptir. Bunlar hava, gemi ve yer tabanlı sistemler tarafından kullanılabilmekte ve bazıları konvansiyonel silahlar da taşıyabilmektedir. Örneğin Rusya’nın Ukrayna’ya karşı kullandığı bazı füzeler nükleer başlık da taşıyabilmektedir. [IDN-InDepthNews – 06 Ekim 2022]
Fotoğraf: Taktiksel bir nükleer silah. Kredi: Modern Savaş Enstitüsü.