رجزخوانی هسته ای عربستان فعلا توخالی است
نوشته عماد مکای
قاهره (IDN)- وقتی توافق هسته ای بین ایران و آمریکا در ژوئیه اعلام شد، تصویری که رسانه های دولتی عربستان از قدرت های غربی داشتند این بود که قدرت های غربی تسلیم دشمن قدرتمند و جدید در همسایگی آنها شده بودند. مقامات عربستان که معمولا تودار و ساکت اند طبق معمول در ظاهر از این توافق حمایت دیپلماتیک کردند اما رسانه های اجتماعی، دانشگاهیان و شبکه خبری دولت همگی تصویر متفاوتی ترسیم کردند؛ اشتیاق مفرط عربستان حاکی از آن بود که این کشور سرشار از نفت می تواند از ثروتش برای هسته ای شدن استفاده کند.
نواف عبید، عضو ارشد مرکز تحقیقات و مطالعات اسلامی پادشاه فیصل، نوشت: «عربستان برای محافظت از مردمش فقط می تواند روی خودش حساب کند حتی اگر در رابطه با اجرای برنامه هسته ای باشد» وی درباره ایران هسته ای گفت: «خطر بزرگی برای چندین کشور حتی عربستان که مدتهاست رقیب اصلی ایران در خاورمیانه بوده به شمار می رود».
عجیب آنکه، این توافق که سعودی ها را به وحشت انداخت نتیجه متفاوتی به دست داد. چارچوب آن در واقع تحریم های تهران را به تدریج برمی دارد زیرا تهران توافق کرده که ذخایر اورانیوم با غنای پایین خود را به مدت 15 سال تا 98 درصد پایین آورد و تعداد سانتریفیوژهای نصب شده را کاهش دهد. با این حال، عربستان و دیگر متحدان عربی او در منطقه خلیج فارس این توافق را تغییر چشمگیر در ترازوی قدرت منطقه تلقی کردند.
ایران می تواند از درآمدهای جدیدش برای افزایش تسلیحات متعارف و گسترش نفوذش در منطقه استفاده کند، بدون آنکه برتری خود را در زمینه علمی، فنی یا هسته ای بر همسایگان ثروتمند عرب و بیش از حد سهل انگارش از دست دهد. با این همه، مدتهاست که پایتخت های عربی کورکورانه به تضمین آمریکا برای تأمین امنیت خلیج فارس اعتماد کرده اند تا جایی که برای رشد علمی سرمایه گذاری نکردند و به خرید گسترده تسلیحات از آمریکا که در انبارهایش گرد می خورد بسیار تکیه کردند.
نمایش بی سابقه قدرت نظامی و نفوذ ایران در عراق و سوریه و حمایتش از شورشیان حوثی یمن فقط موجب خشم بیشتر سعودی ها شد. بیخود نیست که بیشتر کارشناسان سعودی با صدای بلند فریاد می زنند که می توانند هسته ای شوند و هسته ای خواهند شد. به نظر آنها حکومت اوباما به تعهداتش برای تأمین امنیت عمل نمی کند.
جفری لویس، پروفسور مؤسسه مطالعات بین المللی میدلبوری مونتری گفت: «فکر می کنم حکومت اوباما کار عظیمی انجام داده که استراتژی تأمین امنیت منطقه را خلق کرده است. عجیب نیست که متحدان و شرکا از انفعال استراتژیک ابراز ناراحتی می کنند. اکثر سعودی ها از وخامت امنیت منطقه به وحشت افتاده اند و معتقدند که حکومت اوباما بی کفایت است».
وی افزود: «نمی خواهم بگویم نگرانی فعلی ادامه می یابد تا ببینیم رابطه دوجانبه حکومت بعدی در منطقه چگونه خواهد بود».
به نظر کارشناسان خاورمیانه، سعودی ها به ندرت شکست شان را به صورت علنی نشان می دهند زیرا ترجیح می دهند پشت صحنه یا مخفیانه کار کنند. اما رسانه های عربستان این بار در گزارش های مختلف به این توافق واکنش نشان دادند و از نیروهای موشکی و آرزوهای هسته ای عربستان به تفصیل صحبت کردند.
ریاض پیش از این برنامه هسته ای داشت. در سال 2011 اعلام کرد که قصد دارد طی بیست سال آینده شانزده راکتور هسته ای به قیمت بیش از 80 میلیارد دلار بسازد. این راکتورها حدود 20 درصد برق عربستان را تولید می کنند، در حالی که دیگر راکتورهای کوچکتر برای شیرین سازی آب دریا درنظر گرفته شدند.
اخیرا، فرانسه و عربستان از مطالعات امکان سنجی برای قرارداد ساخت دو راکتور هسته ای توسط آروا، شرکت فرانسوی، خبر دادند. توافق با مجارستان، روسیه، آرژانتین و چین برای ساخت راکتورهایی هرکدام به قیمت تقریبا 2 میلیارد دلار در دست اقدام است.
شهر انرژی اتمی پادشاه عبدالله (KACARE) رشته امور را به دست گرفته است و گفته می شود محققان جوانی دارد که ایران را خطر بزرگی برای کشورشان تلقی می کنند.
آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) در زمینه توسعه برنامه هسته ای صلح آمیز و درمان سرطان در مرکز تحقیقات و بیمارستان تخصصی پادشاه فیصل همکاری نزدیکی با ریاض دارد.
اما با وجود آنکه تازه انگیزه پیدا کرده و تلاش هایی انجام داده اند، بسیاری از کارشناسان خاورمیانه قبول دارند که مقامات عربستان می توانند هرآنچه می خواهند آرزو کنند اما در حقیقت نمی توانند سلاح هسته ای بسازند. فقط به صورت تفننی به تحقیقات اولیه پیرامون انرژی هسته ای می پردازند و «سروصدا» به پا کنند.
آونر کوهن، پژوهشگر مرکز مطالعات منع گسترش سلاح های اتمی جیمز مارتین، اظهار داشت: «آن سروصدا تاکنون بجز صحبت و گاهی صحبت بلند چیز دیگری نبوده است».
موانع دیگری نیز پیش روی برنامه هسته ای عربستان قرار دارد. عربستان سعودی 16 درصد ذخایر شناخته شده نفت جهان را در اختیار دارد اما کشور در حال توسعه خودکامه ای است که برای ساخت کلاهک های هسته ای یا فناوری موشک های بالستیک از مهارت آموزشی یا فنی برخوردار نیست.
رژیم خاندان آل سعود مدتهاست که ترجیح می دهد به جای توسعه مهارت های علمی یا فردی، برای رفاه اجتماعی پول خرج کند و با تجملات به شهروندانش رسیدگی کند.
گزارش اخیر طرح تهدید هسته ای، NGO مستقر در واشنگتن که درجهت کاهش سلاح های هسته ای تلاش می کند، گفت: « زیرساخت غیرنظامی هسته ای عربستان ابتدایی است و در حال حاضر عربستان برای ساخت سلاح های هسته ای بومی فاقد منابع فنی و فیزیکی است».
واشنگتن درباره «چتر هسته ای» برای ریاض که علی الظاهر از کشورهای خلیج ازجمله عربستان سعودی دربرابر ایران هسته ای محافظت می کند صحبت کرده است. در این صورت، توافق درباره آن در واقع آرزوهای هسته ای عربستان را محدود می کند.
طبق این طرح، عربستان برای توافق بر سر همکاری هسته ای غیرنظامی مذاکره می کند. پیش بینی
می شود این توافق به صورتی باشد که به موجب آن عربستان داوطلبانه از غنی سازی و بازفرآوری خودداری می کند. سرمایه گذاری های کلان در مرکز انرژی اتمی و تجدیدپذیر پادشاه عبدالله کاهش
می یابد و برنامه های مرکز تحقیقات شهری کنار گذاشته می شود. در عوض، پول به خزانه آمریکا
می رود. [IDN-InDepthNews- 25 اکتبر 2015].